تکنیک های صداسازی تكنيك صداسازى: براى شروع فراگيرى آواز ابتدا بايد نحوه صدا دهى و يا به قولى صدا سازى را فراگرفته و تمرين نمود 1 - راحت بنشينيد، به طورى كه اعضاى بدن شما به خصوص مسير تنفسى و حنجره تحت فشار نباشد. 2 - مجارى تنفسى خود را به كمك ديافراگم از هوا پر نمائيد و سپس بر تارهاى صوتى پرتاب كنيد. هواى پرتاب شده سبب ارتعاش در آمدن تارها و توليد صدا مىگردد. اين كار را بدون اعمال هيچگونه فشار و نيرويى انجام دهيد در اين مرحله كنترلى بر صدا اعمال نكرده و تنها صداى نتها را ايجاد كنيد، زيرا در غير اين صورت ممكن است صداى شما به طور مصنوعى توليد شود. 3 - جهت انجام نمودن تمرين از يك دياپازون (سيلهاى كه با آن مىتوان صداى نتها را دقيقاً توليد نمود)استفاده نماييد تا گوش خود را به صداى صحيح نتها عادت دهيد. 4 - از فراگيرى درست اداكردن نت ها، از هجاهاى (آ - اى - او - اَ - اِ - اُ) براى ادا كردن نتها استفاده كنيد. دقت كنيد صدا به سقف دهان پرتاب شود و زنگ خاص خود را به دست آورد اين كار در روانخوانى مؤثر است و باعث مىشود كه به اندازه ظرفيت خود كلام، به كلمات نيرو وارد شده و كلمات بی دليل سنگين نشوند. 5 - براى آنكه تغييرى در صورت و احياناً بدن انجام نشود بهتر است تمرين را مقابل آئينه انجام دهيد. دهان خود را به اندازه يك سكه يا يك بند انگشت باز نموده و هجاها و صداها را با حنجره ادا نمائيد. دقت كنيد كه صدا در بينى و در حلق نرود (زمانى كه زبان كوچك به عقب كشيده مىشود، صدا در بينى شنيده مىشود و زمانى كه انتهاى حنجره به كار برده شود صدا در حلق شنيده مىشود) 6 - براى تمرين تنفس و اينكه بتوانيد يك جمله، بيت يا مصراع را در يك نت يا فاصله بدون اعمال فشار و بريده شدن اجراء نمائيد، هر صدا را قبل از اينكه نفستان تمام شود، قطع كنيد. ميزان تنفسگيرى را از بمترين صدا تا اوجترين صدا با فواصل يكسان در نظر بگيريد. عوامل مؤثر در زنگ صدا: 1 - تارهاى صوتى (در صورت بيمارى تارهاى صوتى، تغيير در صدا ايجاد مىشود). 2 - فضاى دهان 3 - زبان (با تغييرات حركت آن، صدا عوض مىشود) 4 - دندانها (يك خواننده يا مداح كه زياد از تارهاى صوتى خود استفاده مىكند بايد به دقت مواظب سلامتى دندان هايش باشد. كشيدن دندان يا گذاشتن دندان مصنوعى زنگ صدا را تغيير مىدهد) 5 - لبها 6 - فك 7 - حلق 8 - سينوس ها 9 - ريه 10 - عضلات شكم و ديافراگم 11 - ناى (اگر ترشح داشته باشد صدا خراب میشود) 12 - تنفس (بايد به ازاى كمترين دميدن، بهترين صدا را ايجاد نمود. شدت بيش از حد، نفس را زود تمام مىكند) نكات مهم در اجراى تمرينات نكات مهمى كه در اجراى تمرينات مىبايست رعايت نمود عبارتند از: 1 - از دزديده خواندن (آرام خواندن، زمزمه كردن) و آزاد نبودن صدا اجتناب كنيد. 2 - اكيداً توصيه مىشود صداى خود را ضبط نمائيد و به صداى خود گوش دهيد. بدينوسيله مىتوانيد به عيوب صداى خود واقف شويد. 3 - در اثر تمرين مىتوان به وسعت صداى بالاتر و يا پايينتر رسيد. هنگام تمرين در صورت گرم بودن صدا، هر روز يك ربع پرده به صداى خود اضافه كنيد و سعى نمائيد بر روى اين صدا بايستيد. دقت كنيد كه فشار بى مورد بر تارهاى صوتى شما وارد نشود. 4 - سيستم حنجره هر شخصى مختص به خود اوست و بايد نحوه تمرينات صدا سازى منطبق با حنجره خود شخص باشد. 5 - براى آنكه راحتتر بتوانيد كلمات را ادا كنيد، بهتر است اشعار شعرا و بزرگان را با صداى بلند (نه در دل) دكلمه كنيد تا اگر اشتباهى در تلفظ كلمه اى وجود داشته و يا حساسيتى به حرفهاى “س” و “ش” و.... وجود دارد، نسبت به برطرف كردن آن اقدام نمائيد. افرادى كه به كلام فشار می آوردند، مسلماً دكلمه خوبى از شعر را به اجرا نمیگذارد. همچنين بايد به وزن شعر و معنا و قواعد دستورى آن توجه كافى داشته باشند. هر كسى بايد در مرحله اجراى آواز از احساس درونى خويش براى اداى كلمات استفاده كند. تا از هرگونه تقليدى جلوگيرى شود. شناخت ريتم (وزن خوانى) امرى ضرورى براى مداحان جهت ساخت آهنگ: در اين مجال مختصر چگونگى فراگيرى ريتم بسيار سخت است. وزن خوانى و شناخت ريتم خود يكى از مباحث مهم و اساس موسيقى ايرانى به خصوص در حوزه آهنگ سازى است. اما از آنجا كه مداحان محترم مىبايست با اين مسأله تا حد ممكن كه زمان كلاسها اقتضا مىكند آشنا شوند، اشاره اى مختصر به اين مسأله مینمايم. ان شاء الله در حين برگزارى كلاسها در اين مورد بيشتر با هم كار خواهيم كرد. اكثر مواقع اشعار مناسبى به دست شما میرسد كه داراى محتوا و مفهوم بسيار غنى است ولى از آنجا كه با ريتم و چگونگى ساخت يك آهنگ مناسب آشنايى كافى نداريد به مشكل بر میخوريد. علم آهنگسازى، درياى وسيع و بیكرانى است كه فراگيرى آن به سالها تلمذ، نياز دارد. براى آنكه بتوانيد بر روى آن شعر آهنگى مناسب، جديد و وزين بگذاريد، لازم است قبل از هر چيز به محتوا و مفهوم شعر به دقت توجه كنيد، ببينيد هدف شاعر از آن سروده چيست؟ و آن شعر چه پيامى دارد؟ سپس چندين بار آن را با صداى بلند دكلمه كنيد تا حال و هواى بهترى از شعر نصيب شما شود. آنگاه با توجه به موضوع شعر بايد ديد كه بهتر است در چه دستگاه و يا گوشهاى اجرا شود. قطعاً همان طور كه قبلاً نيز عرض كردم شعرى كه داراى مضمون غم و اندوه است نبايد در چهارگاه، شور و يا ماهور اجرا گردد يا بر عكس. سپس مدتى را در دستگاه يا گوشه مورد نظر آواز بخوانيد تا بهتر بتوانيد با حال و هواى آن دستگاه ارتباط درونى برقرار كنيد. سپس ذوق و خلاقيت و احساسات درونى شماست كه به شما كمك مىكند تا بتوانيد با استفاده از ريتمهاى مناسب آهنگى وزين، زيبا و دلنشين كه حق مطلب شعر را ادا كند بر روى آن بگذاريد. سعى كنيد از گذاشتن آهنگهاى تكرارى جداً خوددارى كنيد. براى شروع كمى سخت است ولى اگر ذهن خود را به اين كار عادت بدهيد به مرور زمان خواهيد ديد كه با الهام از ذهن خلاق و احساسات درونى معنوى خود مىتوانيد آهنگ هايى بسازيد كه درخور نام ائمه اطهار باشد. پيشنهاد مىكنم كه عزيزان مداح در صورت امكان حتماً كتاب آموزش وزن خوانى 1 و 2 نوشته استاد على اكبر شكارچى را مطالعه كنند. دلايل نامگذارى رديف ايرانى به نامهاى خاص: همان گونه كه قبلاً اشاره شد، رديف موسيقى اصيل ايرانى شامل 7 دستگاه و 5 آواز است كه از تعداد زيادى گوشه كه با يك نظم خاص و زيبايى خيره كنندهاى در كنار هم قرار گرفتهاند تشكيل شده است. هر دستگاه و هر گوشه نام مخصوصى دارد كه بنا به دلايلى آن نام را بر روى آن گذاشتهاند. هر چند كه علت نامگذارى از دستگاهها و گوشهها مشخص نيست، اما به صورت مختصر و مفيد بايد اظهار داشت كه دليل نامگذارى آنها به شرح زير مىباشد: 1 - بعضى از لغات و اصطلاحات زيبا و پر معناى زبان فارسى يكى از دلايل اين نامگذارى است. مثلاً “شور” همان گونه كه مىدانيد شور در لغت به معناى شوق، اشتياق، ذوق و شادابى است. از آن جا كه وقتى يك خواننده در دستگاه شور مىخواند حس و حال شور و شوق در شنونده زياد مىشود به همين دليل نام “شور” را براى آن انتخاب كردهاند. لازم به ياد آورى است دستگاه شور، دستگاه بسيار شاد و نشاط آورى است و عزيزان مداح مىتوانند در مولودى خوانىها از اين دستگاه و متعلقات آن استفاده كنند. 2 - بعضى نامها از مناطق گوناگون سرزمين ايران گرفته شدهاند مانند: گيلكى، بختيارى، شوشترى و... لازم به توضيح است كه به ملودى اين آوازها با دقت گوش كنيم مىبينيم كه بر گرفته از موسيقى آن مناطق مىباشند. 3 - گروهى از نامهاى قهرمانان يا موسيقىدانان گرفته شدهاند مانند “محمد صادق خان حسينى”، “حاجيانى”، “بيات درويش حسن” و... 4 - برخى توصيف طبيعت و جهان هستند مثل سپهر، بحر نوروز، نوروز و... 5 - گروهى از مسائل عاطفى و احساسى حكايت دارند مثل حزين، خجسته، فرح. 6 - گروهى ديگر از تصوف و عرفان حكايت دارند مثل راز و نياز، سوز و گداز، جامه داران. 7 - گاهى هم از داستانهاى ادبى استفاده شده مثل ليلى و مجنون، خسرو و شيرين. 8 - گروهى هم از نام پرندگان استفاده كردهاند مثل چكاوك. منبع: سایت تخصصی مداحان زنجان
برچسب ها :